Archiwa Webu mogą być z powodzeniem cytowane w pracach naukowych oraz rozmaitych opracowaniach. Praktyka cytowania, a więc składnia zapisu adresu bibliograficznego i sposób umieszczania przypisu w tekście, może różnić się w zależności od wybranego stylu. Chociaż trudno wskazać jedną obowiązującą postać przypisu do archiwów Webu, da się wymienić kilka podstawowych funkcji, jakie taki przypis może spełniać.

Przedstawione wyżej przykłady powinny zostać dostosowane do zasad wybranego stylu opisu bibliograficznego. Pokazują one nie tyle poprawną składnię przypisu, ale jego możliwą zawartość informacyjną.

Ogólny przypis do archiwum Webu

Kiedy nasze opracowanie dotyczy jakiegoś archiwum Webu lub o nim wspomina, przygotowujemy standardowy przypis do strony internetowej. Warto zwrócić uwagę na konieczność podania daty dostępu oraz możliwość umieszczenia informacji o instytucji, która utrzymuje archiwum. W przypadku Wayback Machine będzie to fundacja Internet Archive, w przypadku UK Web Archive – konsorcjum brytyjskich bibliotek naukowych:

Internet Archive: Wayback Machine, https://archive.org/web/, dostęp 10.10.2018.
UK Legal deposit Libraries: UK Web Archive, https://www.webarchive.org.uk, dostęp 10.10.2018.

Przypis do zarchiwizowanej strony dostępnej w archiwum Webu

W tym przypadku musimy podać bezpośredni adres (URL) zarchiwizowanej strony WWW lub witryny (grupy stron funkcjonującej w ramach tej samej domeny). Tytuł witryny wprowadzany do przypisu można oprzeć na treści znajdującej się między tagami title.

Często zadawane pytania, Onet.pl, http://www.onet.pl:80/tech/faq/, 21.08.1998, Wayback Machine, https://web.archive.org/web/19980211184038/http://www.onet.pl:80/tech/faq/, dostęp 10.10.2018.

Warto zwrócić uwagę, że w przypisie podany został nie tylko adres URL kopii z Wayback Machine, ale też pierwotny adres URL oryginalnej strony (http://www.onet.pl:80/tech/faq/).

Uwaga: specyfika archiwizacji Webu i struktura archiwów sprawia, że cytowanie strony głównej witryny jako reprezentacji całej witryny może być ryzykowne. W poniższym przypadku strona główna została zapisana w innym czasie niż podstrona i zawiera też inną niż spodziewana zawartość:

Onet.pl – Polskie Medium Internetowe, http://www.onet.pl:80, 05.10.1999, Wayback Machine, https://web.archive.org/web/19991005070224/http://www.onet.pl:80/, dostęp 10.10.2018.

Znajdujący się na tej stronie link Prezes ZUS Stanisław Alot rozważa podanie się do dymisji prowadzi do adresu (18.01.2000) zawierającego pustą stronę.

Kopia bezpieczeństwa

Zabezpieczanie stron, do których prowadzą odnośniki w przypisach, oferuje usługa Perma.cc. Gwarantuje ona trwałą dostępność cytowanej strony z jej oryginalną zawartością. W podobny sposób wykorzystać można też Wayback Machine, zob. Using the Internet Archive to cite websites. Przykład podany bezpośrednio w dokumentacji Perma.cc:

Charles P. Pierce, This Cannot Be the Way Occupy Ends, ESQUIRE: POL. BLOG (Nov 17, 2011) http://www.esquire.com/blogs/politics/occupy-wall-steret-violence-6575448 [https://perma.cc/48VC-ZS62]

W nawiasie kwadratowym umieszczono link do kopii bezpieczeństwa. Podanie daty wykonania tej kopii może być użyteczne, jeśli archiwizowana była strona dostępna online od dłuższego czasu, jako że archiwizacja nie pozwala na zabezpieczenie wszystkich wersji treści, dokumentowanie zmian itp. W powyższym przypadku kopia została wykonana aż trzy lata później. Tymczasem od listopada 2011 roku treść artykułu mogła być zmieniana.

Przypis do obiektu zabezpieczonego w archiwum Webu

Niekiedy przydatne może być umieszczenie przypisu nie tyle do witryny czy strony WWW, ale konkretnego obiektu w ramach witryny/strony, takiego jak plik graficzny albo dokument tekstowy. W takim przypadku warto podać nie tylko bezpośredni URL pliku, ale też wskazać na kontekst, czyli adres strony, na której jest on udostępniany (linkowany).

Sandro Botticelli, The Virgin and Child, St. John and Angels, National Museum in Warsaw: The Gallery of Foreign Painting, http://www.ddg.art.pl:80/nm/collections/images/N_09.JPG, 29.04.2003, Wayback Machine, https://web.archive.org/web/20030429180610im_/http://www.ddg.art.pl:80/nm/collections/images/N_09.JPG [plik], https://web.archive.org/web/19980708061952/http://www.ddg.art.pl:80/nm/collections/arts/09.botticelli.html [strona], dostęp 10.10.2019.

W powyższym przypadku podstawową treścią przypisu jest odniesienie do pliku JPG z cyfrową reprodukcją dzieła Botticellego. Przypis informuje także o stronie, na której jest on umieszczony i opisany. Proszę też zwrócić uwagę na różnicę w datach archiwizacji pliku (2003) i strony (1998) – okazuje się, że plik został zarchiwizowany dopiero podczas jednej z kolejnych rewizyt bota Wayback Machine w witrynie Muzeum Narodowego.

Opracował: Marcin Wilkowski

Tekst powstał w ramach działania pracowni WebArch CKC UW w 2018 roku jako część projektu Upowszechnianie wiedzy o archiwizacji Webu i metodach korzystania z historycznych zasobów WWW w instytucjach publicznych i sektorze NGO, prowadzonego przez Stowarzyszenie EBIB i finansowanego przez MNISW w programie Działalność Upowszechniająca Naukę (DUN).