Otwarte dane badawcze na Uniwersytecie Warszawskim

Dane Badawcze UW

W ubiegłym roku Uniwersytet Warszawski uruchomił instytucjonalne Repozytorium Danych Badawczych UW. To otwarty serwis, który umożliwia zabezpieczenie oraz publikację danych badawczych w sposób dostępny dla szerokiego grona odbiorców. System zdobył dużą popularność wśród naukowców UW, co wynika z jego przemyślanej infrastruktury, zgodności z wymaganiami instytucji finansujących badania oraz łatwości wyszukiwania i ponownego wykorzystania zgromadzonych zasobów. W ciągu roku działalności platforma zgromadziła już ponad 550 zbiorów danych, z których korzystają m.in. naukowcy, osoby szukające partnerów do projektów badawczych, studenci i doktoranci czy dydaktycy poszukujący materiałów do zajęć. Repozytorium jest przy tym kolejnym efektem realizowanego na Uniwersytecie Warszawskim w ostatnich latach programu Inicjatywa Doskonałości – Uczelnia Badawcza.

Repozytorium Dane Badawcze UW, luty 2025

Kluczowe funkcje repozytorium

• Ochrona i trwałe przechowywanie danych
  Repozytorium umożliwia długoterminowe, bezpieczne deponowanie danych badawczych. Każdy zbiór otrzymuje unikalny identyfikator DOI, który (w przeciwieństwie do standardowych linków) gwarantuje stabilny dostęp do danych.
• Otwarte publikowanie i łatwy dostęp
  Przeglądanie oraz pobieranie zgromadzonych zasobów jest dostępne dla wszystkich użytkowników bez konieczności logowania. Natomiast deponowanie danych zarezerwowane jest dla badaczy afiliowanych przy UW.
• Możliwość łatwego wyszukiwania i prawidłowe cytowanie
  Repozytorium to nie tylko przestrzeń do przechowywania danych, ale także narzędzie do ich udostępniania. Właśnie dlatego kluczowe jest zapewnienie łatwego wyszukiwania oraz opracowywanie metadanych, które umożliwiają prawidłowe cytowanie i ponowne wykorzystanie danych.
• Wsparcie dla zarządzania danymi badawczymi
  System ułatwia prawidłowe zarządzanie, cytowanie oraz ponowne wykorzystanie danych. Dzięki temu pomaga naukowcom spełniać wymagania instytucji finansujących badania, takich jak Komisja Europejska czy Narodowe Centrum Nauki.
• Integracja z innymi zasobami
  Repozytorium umożliwia powiązanie zgromadzonych danych z innymi rezultatami pracy badawczej, na przykład z publikacjami przechowywanymi w prowadzonym przez BUW repozytorium publikacji – ReIn UW.

Otwarte dane – otwarta nauka

Serwis powstał z wykorzystaniem otwartego oprogramowania repozytoryjnego opracowanego przez ICM UW, bazującego na Dataverse. Zbiory gromadzone w repozytorium są indeksowane w międzynarodowych bazach danych badawczych, co ułatwia globalny dostęp do zasobów. Repozytorium jest zarejestrowane w bazie Registry of Research Data Repositories (re3data.org). Dzięki temu dane są łatwe do odnalezienia, co pozwala na ich pełne wykorzystanie, weryfikację wyników badań oraz ponowne analizy na szeroką skalę. Samo repozytorium staje się więc doskonałym narzędziem promowania efektów pracy badaczy z UW – zarówno w środowisku naukowym, jak i poza nim.

Repozytoria Cyfrowe UW. Wywiad z prof. Anną Ceterą-Włodarczyk

Różnorodne zasoby

Repozytorium obejmuje dane z wszystkich dziedzin nauki – od humanistyki, poprzez nauki ścisłe, aż po przyrodnicze. Tym, co łączy deponowane w nim pliki, jest afiliacja autorów badań, zawsze powiązanych z Uniwersytetem Warszawskim. Wśród gromadzonych plików znaleźć można dokumenty tekstowe (w tym fragmenty kodu), dane tabelaryczne, arkusze kalkulacyjne, archiwa, obrazy, pliki audio oraz wideo.

Jak przeglądać zgromadzone w serwisie zasoby? Na pewno warto korzystać z licznych filtrów wyszukiwania. Ciekawym rozwiązaniem są także kolekcje tematyczne, umożliwiające przeszukiwanie zasobów pod kątem konkretnych dziedzin wiedzy. Nowym i ciekawym rozwiązaniem są wprowadzone w ostatnich tygodniach kolekcje wydziałowe, prezentujące dorobek poszczególnych jednostek UW.

Przykładowe zbiory danych

• Manuskrypty z kolekcji Drangsong >> Zobacz
• Wywiady eksperckie dotyczące edukacyjnej książki informacyjnej dla dzieci >>Zobacz
• Cmentarne palimpsesty, czyli drugie życie macew >>Zobacz
• Talking dogs: The paradoxes inherent in the cultural phenomenon of soundboard use by dogs >>Zobacz

Przykładowa strona manuskryptu z kolekcji Drangsong, źródło: Repozytorium Dane Badawcze UW

Pierwszy rok działania repozytorium

W ciągu pierwszego roku działania w repozytorium zgromadzono ponad 550 zbiorów danych, 4432 pliki i 34 kolekcje – łącznie jest to prawie terabajt danych badawczych! Pliki zostały pobrane prawie 800 razy przez ponad 300 unikalnych użytkowników, co jednoznacznie dowodzi rosnącego zainteresowania otwartymi danymi wśród społeczności naukowej Uniwersytetu Warszawskiego.

Statystyki nowych zbiorów danych w Repozytorium Dane Badawcze UW w 2024 roku, źródło: Repozytorium Dane Badawcze UW

Nowi użytkownicy są wspierani poprzez opisowe i filmowe instrukcje deponowania danych oraz cykl szkoleń online (w języku polskim i angielskim), w których uczestniczyło już ponad 500 badaczy. Szkolenie organizowane są regularnie, a informacje o najbliższych można zawsze znaleźć na stronie Platformy Otwartej Nauki.

Znaczenie dostępnych danych

Repozytorium Danych Badawczych UW to narzędzie, które wspiera otwartą naukę, oferując wygodne rozwiązania technologiczne dostosowane do potrzeb użytkowników i dbając o wysokie standardy zarządzania danymi. Gromadzone w serwisie dane badawcze mogą być z łatwością ponownie wykorzystywane, przyspieszając w ten sposób wymianę informacji między naukowcami i tempo badań. Dzięki otwartemu dostępowi, stabilnej identyfikacji i zaawansowanym funkcjom wyszukiwania, repozytorium jest istotnym źródłem wiedzy, nie tylko dla środowisk akademickich i naukowych. Jednocześnie zaś znacząco wpływa na widoczność i zasięg prac badawczych prowadzonych przez naukowców z UW.

Przydatne linki:

>> Repozytorium Dane Badawcze UW
>> ReIn UW: Repozytorium Instytucjonalne UW
>> Poradniki dotyczące zarządzania danymi badawczymi opracowane przez Platformę Otwartej Nauki
Instrukcje deponowania danych w Repozytorium Dane Badawcze UW: >> opisowa i >> filmowa
>> Aktualne informacje o szkoleniach dotyczących Repozytorium Dane Badawcze UW

Repozytorium zostało stworzone przez Interdyscyplinarne Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego UW we współpracy z Centrum Kompetencji Cyfrowych UW w ramach Działania I.3.6. “Humanistyka cyfrowa” w Programie IDUB.